8. Sınıf Fen Bilimleri dersi kapsamında 7. Ünite önemli konu başlıklarından olan Dokunma İle Elektriklenme Konu Anlatımı ile devam ediyoruz arkadaşlar. Bu sayfada yüklü ve yüksüz cisimler ile yüklü cisimlerin birbirlerine dokundurulması sonucunda ortaya çıkan durumları ele aldım. Dokunma ile elektriklenme konu anlatımı pdf dokümanları için sayfanın en alt kısmında bulunan bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Dokunma İle Elektriklenme
Yüklü halde olan iki cismin ya da yüklü bir cisim ile nötr haldeki bir cismin birbirine dokundurulması sonucunda cisimlerin aynı cins elektrik yükü ile yüklenmelerine "dokunma ile elektriklenme" denir.
| Dokunma İle Elektriklenme Özellikleri |
|---|
|
Dokunma ile elektriklenmede; dokunma öncesinde cisimlerin sahip oldukları toplam elektrik yükleri dokunma sonrasında cisimler tarafından (küre şekline sahiplerse) yarıçapları ile doğru orantılı olacak şekilde paylaşılır. Bununla birlikte başlangıçta cisimlerin yük işaretleri ne olursa olsun dokunma sonrasında cisimler aynı cins elektrikle yüklenir.
Yukarıdaki örnekte başlangıçta (+) yüklü olan X cismi nötr haldeki Y cismine dokunduruluyor. Dokunma sonrasında toplam yükü aralarında paylaşan iki cisim de aynı cins yani (+) yükle yüklenirler. Bu durumda dokunma esnasında başlangıçta (+) ve (-) yük sayısı eşit olan nötr Y cisminden X cismine negatif yük akışı olmuştur.
Yukarıdaki örnekte başlangıçta (-) yüklü X cismi nötr haldeki Y cismine dokunduruluyor. Dokunma sonrasında bu iki cisim başlangıçta sahip oldukları toplam yükü aralarında paylaşırlar ve son durumda her iki cisim de negatif yani (-) yükle yüklenir. Bu olay sırasında başlangıçta negatif (-) yüklü olan X cisminden nötr haldeki Y cismine (-) yük akışı olmuştur.
Sonuç olarak; nötr cisimler dokunma sonrasında kendilerine dokundurulan cisimlerin yük işaretleri ile aynı cins elektrikle yüklenir.{alertSuccess}
Yukarıdaki örnekte yük miktarları ve cinsleri verilen iki cisim birbirine dokunduruluyor. Başlangıçta + 6 yüklü olan cisim ile nötr bir cismin dokunma ile elektriklenmesi sonrasında sahip oldukları toplam yükü ( + 6 + 0 = + 6 ) cisimler özdeş oldukları için aralarında eşit olacak şekilde paylaşırlar. Her iki cisim de son durumda ( + ) yükle yüklenirler.
Bu örnekte dikkat edilmesi gereken nokta şudur; "Hangi cisim hangi cisme negatif (-) yük aktarmıştır?" sorusu olacaktır. Örneği incelediğimizde nötr haldeki cisim son durumda ( + ) yüklü hale gelmiş. Eğer, nötr bir cisim etkileşim sonrasında ( + ) yüklenmiş ise, bu onun negatif ( - ) yük kaybettiği anlamına gelir.
Dokunma öncesinde +6 yüklü olan cisim nötr cismi çekerken, dokunma sonrasında iki cisim aynı cins elektrikle yüklendiği için birbirine çeker!
Bu örnekte + 6 yüklü cisim nötr cisme + 3 yük vermiştir demek kesinlikle yanlıştır. Çünkü hiçbir zaman + yükler bir cisimden başka bir cisme aktarılamaz. Yalnızca - yükler transfer edilebilir yani alınıp verilebilir.{alertSuccess}
Yukarıdaki örnekte ( - 4 ) yüklü bir cisim nötr bir cisme dokunduruluyor. Başlangıçta ( - 4 ) yüklü olan cisim ile nötr haldeki cisim dokunma sonrasında sahip oldukları toplam yükü ( - 4 + 0 = - 4 ) cisimler özdeş oldukları için aralarında eşit olacak şekilde paylaşırlar ve son durumda görüldüğü üzere her iki cisim de aynı cins elektrik yüküyle yüklenir.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur; "Hangi cisim hangi cisme negatif (-) yük aktarmıştır?" sorusu olacaktır. Örneği incelediğimizde başlangıçta - 4 yüklü olan cismin son durumda - 2 yükü kalmıştır. Ya da başlangıçta nötr halde olan cisim son durumda - 2 yüklü olmuştur. Nötr haldeki bir cisim dokunma sonrasında - yükle yüklenirse bu onun negatif ( - ) yük kazandığı anlamına gelir. O halde bu örnekte " - 4 yüklü cisim nötr cisme negatif yük aktarmıştır" diyebiliriz.
Dokunma öncesinde - 4 yüklü cisim nötr cismi çekerken, dokunma sonrasında her iki cisim de aynı cins elektrikle yüklendiği için birbirlerine iter.
Bu örnekte nötr cisim - 4 yüklü olan cisme nötr cisme + yük vermiştir demek kesinlikle yanlıştır. Çünkü hiçbir zaman + yükler bir cisimden başka bir cisme aktarılamaz. Yalnızca - yükler transfer edilebilir yani alınıp verilebilir.{alertSuccess}
Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi yüklü iki cisim birbirine dokundurulursa toplam yükü aralarında yarıçapları ile doğru orantılı olacak şekilde paylaşırlar. Eğer cisimlerin yarıçapları eşit ise son durumda yük miktarları ve yük cinsleri aynı olur. Fakat cisimlerin yarıçapları eşit değilse son durumda, yarıçapı büyük olan cisim daha fazla yüke sahip olurken yük işaretleri yine aynı olur.
Örnekte + 2 ve - 8 yüklü iki cisim birbirine dokundurulmadan önce birbirlerini çeker. Dokunma sonrasında her iki cisim de - yükle yükleneceği için birbirlerini iter.